مروری برهورمون های مورد استفاده در آبزی پروری و انواع روش های تجویز هورمونی در ایران

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی،موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرانزلی، ایران

3 مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آبهای داخلی، مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

چکیده

   کنترل تولید مثل در شرایط اسارت امری ضروری برای آبزی پروری پایدار است. در برخی از ماهی ها می توان  با دستکاری در دوره نوری و دمای آب، شرایط تخم ریزی را فراهم نمود. اما در بسیاری از ماهیان پرورشی پیشرفت در هر مرحله از تولید مثل نیازمند القاء هورمون از خارج از بدن ماهی است. در برخی ماهی­ها هم این دستکاری های هورمونی فقط بعنوان ابزار مدیریتی برای افزایش تولید تخم و سهولت در کارگاه ها انجام می شود. در مورد بقیه  ماهی­ها هم،  هورمون های خارجی تنها راه تولید تخمک هایی است که مطمئنا لقاح خواهند یافت. دستکاری هورمونی در تولید مثل ماهیان پرورشی بر استفاده از هورمون لوتئینی LH استواراست که مستقیما در سطح گناد عمل می کند یا بر آگونیست های سنتتیک هورمون رها کننده گنادوتروپین GnRHa، که در سطح هیپوفیز برای القاء ذخایر اندوژن LH عمل می کند. تابه امروز از هورمون های شناخته شده موجود درماهیان، تعداد نسبتاٌ کمی درآبزی پروری مورد استفاده قرارگرفته اند. اما آنهایی که موردبهره برداری قرارگرفته اند، نقش تعیین کننده ای  درسیستم های تولیدی آبزی پروری داشته اند و افزایش استفاده ازآنها در یک چارچوب منظم مناسب و در یک اسلوب ایمن و پایدار، دوراز انتظار نیست. در این مقاله ، علاوه بر مرور مکانیسم های تنظیم کننده تولید مثل در ماهی، هورمونهای مهم طبیعی و مصنوعی مورد استفاده در آبزی پروری ایران و کاربرد علمی و عملی آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها