مرکز تحقیقات ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردآبی شهید مطهری یاسوج، مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج
چکیده
امروزه بخش اعظم تولیدات گیاهی و دامها از طریق دانهها و ذخایر بهگزینی شده تولید میشوند. با اینحال، بهرهگیری از این تکنولوژی در آبزیپروری نسبت به گیاهان و دامهای اهلی با تاخیر همراه بوده است و علیرغم این حقیقت که پیشرفت ژنتیکی سالانه در گونههای آبزی خیلی بیشتر از دامها میباشد، تنها کمتر از 10 درصد تولیدات آبزیان بر مبنای ذخایر بهگزینی شده است. معمولاً پیشرفت ژنتیکی صفت رشد در دامها 5 درصد به ازای هر نسل گزارش شده که 6-5 برابر کمتر از آبزیان است. وراثتپذیری نسبتاً بالا و تنوع ژنتیکی و فنوتیپی زیاد صفت رشد و اغلب صفات مهم اقتصادی در آبزیان همراه با توان بالای تولید نسل، فاصله نسل کوتاه از جمله دلایل پیشرفت ژنتیکی زیاد در برنامههای اصلاحنژاد آبزیان هستند. از جمله مزایای برنامههای اصلاحنژاد میتوان به افزایش تولید، بهبود کارایی تغذیه و بازماندگی اشاره نمود که در نهایت منجر به بهرهوری بهتر از منابع از جمله غذا، نیروی کاری، آب و زمین خواهد شد. علاوه براین چون با بهرهگیری از منابع یکسان میتوان به تولید بیشتری دست یافت، در نتیجه هزینههای تولید نیز کمتر میشوند. دلایل متعددی برای عقب ماندگی توسعه برنامه های اصلاح نژاد در آبزیان نسبت به گیاهان و دام ها وجود دارد که از آن جمله میتوان به دسترسی پرورشدهندگان به بچه ماهیان وحشی، عدم دستیابی به دانش کنترل تولیدمثلی برخی گونهها، عدم آگاهی از مزایای اقتصادی برنامههای اصلاحنژاد، دانش پایین در زمینه ژنتیک کمی و چگونگی شروع و اجرای برنامههای اصلاحنژاد، حجم سرمایهگذاری بالای مورد نیاز، عدم اشتیاق پرورشدهندگان جهت همکاری با محققین، عدم توانایی محققین در تبیین مزایای برنامههای اصلاحنژاد و عدم وجود دانش فنی و اطلاعات در خصوص پتانسلهای برنامههای اصلاحنژاد در بین مروجین، اشاره نمود.
)