آفلاتوکسین و مدیریت خطر آن در آبزی پروری

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

گروه شیلات و آبزیان، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

    مصرف آبزیان عمدتا به دلیل دسترسی آسان، ارزش تغذیه­ای، اثرات سلامتی آن­ها، قیمت مناسب نسبت به گوشت (دام و طیور) و همچنین عدم وجود بیماری­های مهلکی چون تب برفکی، جنون گاوی و ... در سراسر جهان افزایش یافته است. آلودگی مواد غذایی با مایکوتوکسین­ها برای سلامت حیوان و در نتیجه انسان یک خطر جدی است. مایکوتوکسین­ها  متابولیت­های ثانویه قارچی هستند که دارای ترکیب شیمیایی و آثار فیزیولوژیک متفاوتی می­باشند. تخمین زده می­شود که سالانه 25 درصد از محصولات جهان را تحت تاثیر قرار داده و عملا غیر قابل مصرف می­کنند. آفلاتوکسین­ها گروهی از مایکوتوکسین­ها هستند که  سرطان­زا، جهش­زا و سرکوب­کننده سیستم ایمنی می­باشند. آفلاتوکسین­ها از طریق خوراک یا استنشاق وارد بدن می­شوند. بسیاری از مواد غذایی انسان و دام مستعد رشد و تکثیر قارچ می­باشند. آفلاتوکسین­ها به وسیله قارچ­هایی چونAspergillusflavus و  A. parasiticusدر اقلام غذایی تولید می­شوند و در بافت­های مختلف از جمله کبد، کلیه، سیستم ایمنی، اندام­های تناسلی، عصبی و گوارشی تجمع پیدا می­کنند. البته میزان تجمع آن­ها در کبد بیشتر است، بطوری که غلظت این سم در کبد می­تواند به 10 برابر میزان آن در عضلات برسد. طیف گسترده­ای از روش­های مدیریت مایکوتوکسین­ها بویژه آفلاتوکسین وجود دارد، که شامل مدیریت پیش و پس از برداشت می­شوند. در شیوه پیش از برداشت جلوگیری از صدمات ناشی از حشرات، گونه­های مقاوم به قارچ­ها یا سازگار به شرایط منطقه کشت و مبارزه زیستی متداول است. در حالیکه در مدیریت پس از برداشت پرهیز از به تعویق انداختن برداشت، ممانعت از آسیب دیدگی دانه­ها، بوجاری، مدیریت سیوهاها از نظر دما و رطوبت، ازون درمانی و .. اشاره نمود. این مقاله به همراه مروری بر تحقیقات منتشر شده پیرامون سمیت آفلاتوکسین در آبزیان و حیوانات تک معده­ای بویژه طیور، راه­کارهای مدیریتی جلوگیری از مخاطرات حاصل از این سموم را بطور خلاصه بیان می­کند.

کلیدواژه‌ها